Pierwsza praca? Co musisz wiedzieć, zanim złożysz podpis pod umową?

Debiut na rynku pracy. Co musisz wiedzieć, zanim złożysz podpis pod umową?
Przedstawiamy kolejny artykuł, który ABK UNS otrzymało ze współpracującego serwisu Whitepress

Studenci coraz częściej podejmują decyzję o rozpoczęciu zatrudnienia jeszcze podczas studiów. Chcą w ten sposób zdobyć praktyczne umiejętności, poszerzyć sieć kontaktów zawodowych oraz poprawić swoją sytuację finansową. Jednak wejście w świat pracy może budzić pewne obawy, spowodowane skomplikowanym językiem umów i rozmaitymi formami wykonywania pracy. Chcąc uniknąć problemów na początku kariery, każdy student powinien uważnie zapoznać się z wybraną ofertą pracy. Jakie czynniki należy wziąć pod uwagę, aby zapewnić sobie udany i bezpieczny start w dorosłe życie zawodowe?

Twoje prawa pracownicze – urlop, wypłata i dodatkowe świadczenia

Podejmując pierwsze kroki w karierze zawodowej, młodzi pracownicy muszą bezwzględnie zapoznać się z regulacjami zawartymi w Kodeksie pracy. Ten dokument w sposób wyczerpujący określa prawa pracowników oraz obowiązki pracodawców. Szczególnie istotne jest zrozumienie zasad korzystania z urlopu, sposobu obliczania wynagrodzenia za godziny nadliczbowe oraz procedur związanych z rozwiązaniem umowy o pracę. Znajomość tych przepisów pozwoli na zabezpieczenie interesów pracownika oraz budowanie pozytywnych relacji z pracodawcą. W pierwszych dniach zatrudnienia należy także ustalić, jak rozliczane są nieobecności, na przykład spowodowane chorobą lub zdarzeniem losowym.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, warto zasięgnąć porady u specjalistów z uczelnianego biura karier, które oferuje studentom kompleksowe wsparcie w wejściu na rynek pracy – od pomocy w znalezieniu odpowiedniej oferty, po doradztwo w kwestiach formalnych związanych z zatrudnieniem. Pracownicy biura posiadają aktualną wiedzę o przepisach prawa pracy i mogą służyć pomocą w interpretacji treści umów.

Formy zatrudnienia – podobieństwa i różnice

Umowa o pracę stanowi jedną z najbardziej popularnych form zatrudnienia, oferując przejrzyste warunki i stabilizację w miejscu pracy. Ten rodzaj umowy szczegółowo określa wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia, świadczenia socjalne, prawo do urlopu wypoczynkowego oraz kwestie ubezpieczeń. Takie rozwiązanie jest szczególnie cenione przez osoby, dla których priorytetem jest bezpieczeństwo i jasne zasady współpracy. Trzeba jednak mieć na uwadze, że umowa o pracę może wiązać się z mniejszą elastycznością w organizacji czasu pracy.

W odróżnieniu od umowy o pracę, zatrudnienie oparte na umowach cywilnoprawnych cechuje się większą elastycznością w działaniu. Umowa zlecenie, czyli umowa, w której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy, umożliwia realizację konkretnych prac, a wynagrodzenie jest wypłacane po wykonaniu usługi. Jest to rozwiązanie często wybierane przez studentów, którzy chcą pracować, nie rezygnując z nauki. Należy jednak pamiętać, że ten rodzaj umowy nie zapewnia wszystkich uprawnień, jakie przysługują pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę, jak prawo do płatnego urlopu czy ochrona przed rozwiązaniem umowy.

W sektorze artystycznym lub twórczym powszechnie wykorzystywana jest umowa o dzieło.W tym modelu wynagrodzenie jest uzależnione od pomyślnego zakończenia określonego projektu i następuje po osiągnięciu ustalonego rezultatu. Przyjmując taką formę współpracy, należy pamiętać o braku benefitów socjalnych oraz o konieczności samodzielnego zapewnienia sobie ochrony zdrowotnej czy zabezpieczenia finansowego na przyszłość.

Praca dla studenta – która forma zatrudnienia sprawdzi się najlepiej?

Decyzja dotycząca rodzaju umowy o pracę ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania równowagi między studiami a życiem zawodowym studenta. Umowa o pracę, mimo że często wiąże się z nieco niższym wynagrodzeniem netto, oferuje stabilność zatrudnienia, pełną ochronę w ramach ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych, gwarantuje płatny urlop oraz zapewnia wsparcie finansowe i prawne w razie choroby. Takie rozwiązanie daje poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności.

Z drugiej strony, umowy cywilnoprawne – na przykład umowa zlecenie lub umowa o dzieło – mogą charakteryzować się wyższym wynagrodzeniem „na rękę” i większą swobodą w ustalaniu harmonogramu. Studenci, dla których priorytetem jest możliwość dopasowania godzin pracy do zajęć na uczelni oraz potencjalnie wyższe zarobki, mogą preferować takie formy zatrudnienia. Warto jednak pamiętać, że wiążą się one z mniejszą ochroną prawną i koniecznością samodzielnego zadbania o ubezpieczenie – wymagają więc od studenta większej odpowiedzialności i planowania.

Dodatkowe benefity atrakcyjne dla studentów

Oferta zatrudnienia często obejmuje różnorodne świadczenia, które mają znaczenie przy wyborze miejsca pracy. Z badań „Studenci na rynku pracy” realizowanych w ramach Programu Kariera Polskiej Rady Biznesu wynika, że młodzi ludzie najchętniej wybierają opiekę medyczną (29% respondentów), karnety sportowe (25%) oraz dofinansowanie kursów i szkoleń (23%). Młodzi pracownicy zwracają też uwagę na elastyczne godziny pracy, możliwość pracy zdalnej lub wyjazdów zagranicznych, a także na udogodnienia, takie jak strefy relaksu, imprezy integracyjne czy bezpłatne bilety na wydarzenia kulturalne.

Dzięki tym inicjatywom pracownicy odczuwają większy komfort w miejscu pracy, łatwiej im pogodzić obowiązki zawodowe z życiem osobistym, a firma buduje korzystny wizerunek.

Pierwsza wypłata – jak się przygotować i na co zwrócić uwagę?

Moment otrzymania pierwszej pensji to dla wielu osób wyjątkowe i emocjonujące doświadczenie. Sposób i regularność wypłacania wynagrodzenia zależą od rodzaju umowy oraz uzgodnień z pracodawcą. Zazwyczaj wynagrodzenie jest wypłacane raz w miesiącu, choć w przypadku umów cywilnoprawnych może być ono przekazywane co tydzień lub po wykonaniu określonej pracy.

Wypłaty gotówkowe zdecydowanie tracą na popularności, a ich miejsce zajmują przelewy bankowe, umożliwiające bezpośrednie przekazanie środków na rachunek pracownika. Dlatego jeszcze przed rozpoczęciem pracy warto założyć konto w banku. Wiele banków oferuje specjalne konta dedykowane studentom, które charakteryzują się atrakcyjnymi warunkami, niskimi opłatami oraz dodatkowymi korzyściami dla młodych klientów. Warto więc dokładnie przeanalizować dostępne oferty rachunków bankowych, zwracając szczególną uwagę na następujące kwestie:

• Opłaty za prowadzenie rachunku – zweryfikuj miesięczne koszty utrzymania konta i możliwości uniknięcia tych opłat (np. spełnienie określonych warunków aktywności na koncie).
• Koszty związane z kartą debetową – sprawdź, jak bank rozlicza używanie karty, czy nalicza miesięczne prowizje oraz dodatkowe opłaty za płatności kartą lub operacje zagraniczne.
• Bezpłatne wypłaty z bankomatów – upewnij się, że bank zapewnia darmowe korzystanie z bankomatów zarówno na terenie kraju, jak i za granicą; zwróć uwagę na limity.
• Bonusy oraz dodatkowe korzyści – przyjrzyj się dodatkowym usługom, na przykład aplikacji mobilnej, która umożliwia korzystanie z szybkich przelewów za pomocą kodu BLIK.

Aby ułatwić sobie proces wyboru konta bankowego, można skorzystać z dostępnych w sieci narzędzi, które umożliwiają zestawienie i porównanie ofert różnych banków, na przykład: https://finanse.rankomat.pl/konta/dla-mlodych/.

Studencki budżet, czyli jak połączyć zarabianie z oszczędzaniem

Początek drogi zawodowej to okres, w którym młodzi ludzie zaczynają z większą rozwagą podchodzić do kwestii finansowych. Otrzymanie pierwszych zarobków daje nie tylko możliwość samodzielnego pokrywania bieżących kosztów, ale również wiąże się z koniecznością planowania wydatków na przyszłość. Część młodych decyduje się na wdrażanie bardziej złożonych strategii finansowych, które pomagają zabezpieczyć zgromadzone środki. Inwestowanie w lokaty bankowe lub obligacje skarbowe umożliwia systematyczne tworzenie rezerw oraz ochronę kapitału przed negatywnym wpływem inflacji.

Lokata bankowa, zapewniająca stałe oprocentowanie, różni się od obligacji przede wszystkim krótszym okresem inwestycji oraz mniejszym ryzykiem, podczas gdy obligacje często oferują wyższe zyski, lecz wiążą się z możliwością zmienności wartości w zależności od warunków rynkowych. Wybierając lokatę bankową, warto zwrócić uwagę na wysokość oprocentowania, czas trwania lokaty, minimalną wymaganą kwotę oraz warunki kapitalizacji odsetek. Natomiast przy inwestowaniu w obligacje istotne jest zwrócenie uwagi na rating emitenta, który określa jego wiarygodność kredytową, rodzaj oprocentowania (stałe lub zmienne), termin wykupu oraz płynność, czyli łatwość sprzedaży obligacji przed terminem wykupu.

Staże i praktyki – ścieżka do wymarzonej kariery

Przed rozpoczęciem płatnej pracy studenci często zdobywają pierwsze doświadczenia zawodowe poprzez udział w stażach i praktykach. Choć nie przynoszą one bezpośredniego wynagrodzenia, umożliwiają zapoznanie się z realiami danej branży oraz postawienie pierwszych kroków w środowisku pracy. Obserwacja i uczestnictwo w codziennych działaniach w profesjonalnych strukturach firmy pozwala szybko ocenić, czy dany obszar zawodowy odpowiada indywidualnym oczekiwaniom.

Rozwój umiejętności współpracy oraz efektywnego zarządzania czasem i zasobami podczas praktyk zawodowych ma korzystny wpływ na późniejsze osiągnięcia zawodowe. Zdarza się, że staż stanowi istotny argument podczas rekrutacji, a doświadczenie uzyskane w renomowanej firmie może znacząco podnieść wartość aplikacji kandydata – zwłaszcza gdy w CV zostaną uwzględnione konkretne rezultaty oraz opis zakresu obowiązków.

Jak praktyki pomagają uzyskać przewagę na rynku pracy?

Młodzi ludzie, posiadający nawet niewielkie doświadczenie w formie praktyk, postrzegani są jako osoby lepiej zaznajomione z realiami zawodowymi. Kandydaci z takim dorobkiem łatwiej nawiązują komunikację z rekruterami, ponieważ mogą odnieść się do konkretnych przykładów zrealizowanych zadań. Ponadto, zaznajamiają się z zasadami funkcjonowania przedsiębiorstwa i mają możliwość oceny, jakie procedury sprzyjają skutecznemu osiąganiu celów. Studenci zyskują również rozeznanie w specyfice rynku, a to pozwala im na podejmowanie trafniejszych decyzji zawodowych po zakończeniu nauki.

Praktykant, wnosząc do firmy nowe spojrzenie i zapał, jest wartościowym zasobem, który może mieć wpływ na rozwój organizacji. Często innowacyjność i postęp firmy są efektem świeżego spojrzenia praktykanta, stanowiącego inspirację dla doświadczonych pracowników. W konsekwencji, osoby, które podczas stażu zaprezentowały zaangażowanie, mają spore szanse na otrzymanie oferty stałej pracy. Praktyki i staże to także okazja do nawiązania wartościowych kontaktów, które mogą otworzyć drzwi do różnych możliwości zawodowych. Zdobyte umiejętności, nawet jeśli nie znajdą zastosowania w konkretnym miejscu, z pewnością będą wartościowe w dalszym rozwoju zawodowym.

Podsumowanie

Rozpoczęcie pierwszej pracy stanowi ważny etap w życiu młodego człowieka. Zanim dojdzie do podpisania umowy, niezbędne jest dokładne zapoznanie się z jej treścią, a także poznanie przepisów regulujących zatrudnienie oraz zasad dotyczących wynagradzania i organizacji czasu pracy. Takie postępowanie ułatwia adaptację do nowego środowiska i pozwala uniknąć niemiłych niespodzianek.

Praktyczne doświadczenie, zdobyte poprzez praktyki lub staże, wspomaga rozwój umiejętności zawodowych i budowanie sieci kontaktów, korzystnie wpływając na dalszy rozwój kariery. Studenci, którzy już na początku swojej drogi zawodowej podejmują rozważne kroki, zyskują przewagę, która może okazać się cenna w osiągnięciu sukcesu zawodowego. Aktywne poszukiwanie możliwości rozwoju i zdobywania praktycznych umiejętności jest więc inwestycją w przyszłość.

Źródła:

• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
• Badanie „Studenci na rynku pracy”, Program Kariera Polskiej Rady Biznesu
• https://finanse.rankomat.pl/

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.
Autor: Joanna Ważny